Obecnie podejmowanie decyzji managerskich jest szczególnym wyzwaniem. Aktualna sytuacja geopolityczna, wysoka inflacja i trudności w utrzymaniu płynności finansowej oraz rosnące ryzyko zagrożeń cybernetycznych przyczyniają się do wzrostu ryzyka związanego z zarządzaniem spółką. Bardzo ważna, dla zrozumienia podejmowanych przez władze spółek decyzji, staje się tym samym świadomość tego, które z ryzyk uznawane są przez nie za najbardziej istotne z punktu widzenia działalności przedsiębiorstwa, jak i odpowiedzialności z tytułu sprawowania w nim funkcji zarządczych.
Raport z badania dotyczącego ubezpieczenia odpowiedzialności członków władz spółek kapitałowych D&O 2023 opracowany przez Willis Towers Watson we współpracy z globalną firmą prawniczą Clyde and Co, dostarczył szczegółowych informacji na temat ryzyk, które najbardziej niepokoją kadry managerskie spółek działających w poszczególnych branżach i regionach. Raport zawiera odpowiedzi z ponad 40 krajów na całym świecie.
| 2023 | 2022 | 2021 | |
|---|---|---|---|
| Ryzyko ekonomiczne | 63% | 71% | 67% |
| Ryzyko cybernetyczne | 62% | 67% | - |
| Zmiany regulacyjne/legislacyjne | 61% | - | - |
| Ryzyko geopolityczne | 46% | 44% | 39% |
| COVID-19 i lockdown | 42% | 59% | 76% |
| Postęp technologiczny (sztuczna inteligencja i uczenie maszynowe) | 42% | 52% | 52% |
| Zmiany klimatyczne | 39% | 50% | 39% |
| Różnorodność, równość i włączenie społeczne | 31% | 30% | - |
| Brexit | 11% | 19% | 34% |
W sposób oczywisty kluczowe dla prowadzenia działalności są wpływy makroekonomiczne i polityczne: inflacja, ryzyko związane ze stopami procentowymi, recesja, rynek pracy. Należy spodziewać się, że niepewność rynkowa i polityczna będzie hamować sektor fuzji i przejęć oraz pozyskiwanie kapitału w ogóle, a te czynniki, w połączeniu z niewypłacalnością, będą miały duże znaczenie dla dyrektorów i członków zarządu.
Na równie wysokich pozycjach w Europie pojawiły się także ryzyka cybernetyczne i zmiany regulacyjne. Bezpieczeństwo cybernetyczne ma podstawowe znaczenie dla funkcjonowania przedsiębiorstwa, a ataki cybernetyczne, utrata danych i cyberwymuszenia stały się już codziennością. Tylko w ciągu ostatniego roku pojawiło się około 70 mln różnych odmian złośliwego oprogramowania. Dotrzymanie kroku sposobom i środkom przeprowadzania ataków jest jednak bardzo trudne, wymaga szeregu inwestycji w systemy IT, opracowania procesów i procedur kontrolnych, co oznacza, że wzrasta także ryzyko związane z błędami lub niewydolnością systemów i kontroli oraz ryzyko błędów w nadzorze nad tym sektorem. Przy ograniczeniach budżetowych wywołanych przez czynniki makroekonomiczne, skuteczne zarządzanie ryzykiem cybernetycznym w przedsiębiorstwie jest ogromnym wyzwaniem i zwiększa ryzyko pociągnięcia członków władz do odpowiedzialności za podejmowane decyzje. Należy także pamiętać, że w ciągu kilku lat obowiązywania RODO, spółki i ich zarządy doświadczyły dotkliwych kar nakładanych przez urzędy ochrony danych w przypadku nadużyć. Kluczem do zapobiegania i ograniczenia tego ryzyka jest odpowiednie zarządzanie oraz wdrażanie adekwatnych systemów i mechanizmów kontroli.
Źródłem niepokoju pozostają też ryzyka regulacyjne i legislacyjne. Działalność organów regulacyjnych w zakresie egzekwowania prawa nasiliła się jeszcze po przerwie wywołanej pandemią. Obserwujemy proaktywne działania w zakresie zwalczania przestępczości finansowej i nadużyć rynkowych, poprawy ochrony konsumenta oraz regulacji dotyczących kryptowalut. Coraz silniejsza jest także świadomość ryzyk związanych z prawidłowym wdrożeniem polityki ESG (Environmental, Social and Governance). Zmiany klimatyczne jednak nadal zajmują dalsze miejsca w szeregu najistotniejszych zagrożeń dla kadry menadżerskiej.
Istotne obawy wzbudza fakt, że spółka może stać się ofiarą przestępstwa rozumianego zarówno jako działania nieuczciwych pracowników, przestępstwa inżynierii społecznej, phishing, czy wskazane powyżej przestępstwa cybernetyczne. Managerowie są także świadomi ryzyk związanych z korupcją i łapówkarstwem, w tym wypadku szczególnie podkreślano wpływ na reputację spółki i zaufanie klientów.
Jednym z aspektów badanych w ankiecie, było to w jakim stopniu spółka jest skłonna przejąć na siebie roszczenia kierowane do jej członka zarządu i zwolnić go tym samym z odpowiedzialności. Połowa respondentów odpowiedziała, że „w pełni, aczkolwiek na tyle na ile pozwala prawo”, 14% że „tylko po zatwierdzeniu takiej decyzji uchwałą udziałowców”, natomiast „wcale”, „nie wiem”, „inne” - to pozostałe 36% odpowiedzi.
Rynek ubezpieczeń D&O jeszcze nie ograniczył wyraźnie pojemności z powodu obaw związanych z recesją. Około 70% ankietowanych deklaruje utrzymanie aktualnego limitu polisy przy nadchodzącym wznowieniu, 20% rozważy jego podniesienie, niewielki procent spodziewa się zmniejszenia sumy gwarancyjnej z uwagi na cięcia budżetowe, rosnące koszty ubezpieczenia czy percepcję zmniejszonego ryzyka.
Ze szczegółami Raportu z badania ubezpieczenia odpowiedzialności członków władz spółek kapitałowych D&O 2023 można zapoznać się pod poniższym linkiem: Odpowiedzialność członków władz spółek (D&O) – raport 2023
