W związku z rosnącymi wymaganiami dotyczącymi raportowania wpływu na naturę, warto ocenić, w jaki sposób Twoje przedsiębiorstwo wpływa na bioróżnorodność, jak ten wpływ oddziałuje na jej funkcjonowanie oraz jakie kroki należy podjąć, aby zrozumieć, ograniczyć i zarządzać powiązanym ryzykiem.
Wiele krajów wprowadziło już przepisy dotyczące ochrony bioróżnorodności i odbudowy ekosystemów, natomiast inne są jeszcze w trakcie przygotowań. Nowe przepisy wiążą się ze zwiększeniem obowiązków w zakresie sprawozdawczości i zgodności, a także z ryzykiem kar finansowych oraz strat wizerunkowych.
Coraz powszechniejsze staje się podejście oparte na tzw. podwójnej istotności (double materiality), które uwzględnia zarówno wpływ firmy na środowisko, jak i znaczenie zrównoważonego rozwoju dla kondycji finansowej przedsiębiorstwa.
W obliczu nowej rzeczywistości wiele przedsiębiorstw boryka się z określeniem nowych obowiązków i metod reagowania na zmiany klimatyczne. W poniższym artykule omawiamy kluczowe wymagania związane z raportowaniem wpływu na klimat oraz działania, które mogą pomóc utrzymać zgodność z nowymi regulacjami.
01
Raportowanie wpływu na bioróżnorodność stanie się obowiązkowe w myśl CSRD - europejskiej dyrektywy, której celem jest wspieranie zrównoważonych praktyk i inwestycji. Dyrektywa ta obejmuje przedsiębiorstwa z siedzibą w UE oraz w Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG), czyli Norwegii, Islandii i Liechtensteinie. Będzie również dotyczyć firm spoza UE i EOG prowadzących istotną działalność na tych rynkach.
CSRD opiera się na koncepcji podwójnej istotności. Firmy objęte obowiązkiem sprawozdawczym muszą ujawniać, śledzić i mierzyć różnorodne wskaźniki środowiskowe, społeczne i zarządcze (Environmental, Social and Governance, ESG). Terminy wdrożenia obowiązków raportowych wynikających z nowej dyrektywy zależą od wielkości i typu przedsiębiorstwa:
Rok finansowy 2024: spółki giełdowe i grupy skonsolidowane zatrudniające powyżej 500 pracowników.[1]
Rok finansowy 2025: duże spółki giełdowe i prywatne oraz grupy skonsolidowane spełniające dwa z poniższych kryteriów:
Rok finansowy 2026: małe i średnie przedsiębiorstwa notowane na giełdzie, z wyłączeniem mikrofirm.
Od roku finansowego 2028: duże spółki zależne z państw trzecich oraz notowane na giełdzie spółki zależne z państw trzecich o obrotach na poziomie 150 mln EUR przez dwa kolejne lata.
Ponadto firmy zagraniczne, które mają oddziały (niebędące spółkami zależnymi) i osiągnęły w poprzednim roku obroty powyżej 40 milionów EUR.
02
Standardy TNFD wdraża wiele państw. Definiują je ramy i wytyczne dotyczące mierzenia, zarządzania i raportowania zagrożeń związanych ze środowiskiem naturalnym – takich jak utrata bioróżnorodności – w sposób spójny, co wspiera prace inwestorów, instytucji finansowych i interesariuszy w ocenie wpływu klimatu na wyniki finansowe firm.[2]
03
W niektórych krajach obowiązują przepisy, które wymagają, aby projekty budowlane kończyły się dodatnim bilansem bioróżnorodności. Ich celem jest pogodzenie ochrony przyrody z rozwojem gospodarczym poprzez wymaganie, aby straty w bioróżnorodności na danym terenie zostały zrekompensowane poprzez odbudowę ekosystemów na miejscu lub wykup działań kompensacyjnych w innej lokalizacji.[3]
Postępowania prawne i roszczenia za szkody w przyrodzie: działalność gospodarcza - np. niewłaściwe korzystanie z wód gruntowych lub poruszanie się pojazdami po terenach chronionych - może znacząco wpłynąć na środowisko, co prowadzi do szkód w bioróżnorodności, a w konsekwencji do potencjalnych sankcji prawnych.
Redystrybucja finansowania: instytucje finansowe i inwestorzy zdają sobie sprawę z ryzyka związanego z degradacją ekosystemów, w związku z czym wycofują środki z projektów szkodzących naturze, przekierowując je na inicjatywy przyjazne środowisku.[4]
Brak środków finansowych na projekty obejmujące regenerację ekosystemów i bioróżnorodności: instytucje finansowe i inwestorzy niechętnie zajmują się projektami związanymi z odbudową zasobów przyrodniczych ze względu na nieprzewidywalne zagrożenia takie jak pożary i powodzie.[5]
Presja na łańcuchy dostaw: naruszenie bioróżnorodności może prowadzić do spadku jakości gleby i niedoborów wody, co zakłóca łańcuchy dostaw i zwiększa koszty operacyjne.
Klęski żywiołowe: zmniejszenie bioróżnorodności może zwiększać ryzyko klęsk żywiołowych, np. wylesianie potęguje zagrożenie powodziami.
Utrata korzyści z ekosystemów: degradacja ekosystemów może skutkować wyższymi kosztami i spadkiem produktywności. Przykłady to m.in. ograniczone zapylanie prowadzące do niższych plonów, słabsza infiltracja wody zwiększająca ryzyko powodzi, erozja gleby osłabiająca kondycję roślin oraz pogorszenie jakości wód gruntowych.
Gromadzenie danych i określenie skali ryzyka: Pierwszym krokiem do wypełnienia wymogów sprawozdawczych jest pozyskanie danych oraz określenie skali i istotności ryzyka dla firmy. Konsulting w zakresie zarządzania ryzykiem, analityka danych oraz modelowanie mogą być pomocne w poznaniu i ilościowym określeniu wpływu przedsiębiorstwa na bioróżnorodność oraz związanego z tym ryzyka, a także w ocenie, jak te czynniki mogą się zmieniać w czasie.
Wdrożenie planu zarządzania bioróżnorodnością: Taki plan pomoże zapewnić, że działalność przedsiębiorstwa nie zagraża chronionym gatunkom roślin i zwierząt. Powinien on zawierać raporty ekologiczne oraz system monitorowania obecności gatunków chronionych, zarówno na terenie prowadzenia działalności, jak i w jego najbliższym otoczeniu.
Dbałość o to, aby ubezpieczenie obejmowało naruszenie bioróżnorodności: Ochrona przed szkodami w bioróżnorodności oraz kosztami jej przywrócenia często nie jest uwzględniana w standardowych polisach odpowiedzialności cywilnej. Posiadanie ubezpieczenia od szkód środowiskowych (Environmental Impairment Liability, EIL) może pomóc w poznaniu i raportowaniu ryzyka związanego z bioróżnorodnością. Jednocześnie stanowi dowód, że firma skutecznie zarządza swoimi zobowiązaniami w obszarze ESG.
Specjaliści WTW pomogą ocenić ślad bioróżnorodności firmy, ograniczyć jej negatywny wpływ na środowisko oraz – tam, gdzie to konieczne – przenieść związane z tym ryzyko. Oferujemy doradztwo i rozwiązania analityczne, które pozwalają identyfikować i precyzyjnie określać skalę zagrożeń oraz dostarczają danych niezbędnych do spełnienia aktualnych i przyszłych wymogów raportowych i regulacyjnych.
Posiadamy bogate doświadczenie w zakresie ubezpieczeń od szkód środowiskowych (EIL), pomagając przedsiębiorstwom w pokryciu kosztów związanych z naruszeniem bioróżnorodności oraz jej przywróceniem, jednocześnie rozszerzając zakres ochrony, której nie zapewniają standardowe polisy odpowiedzialności cywilnej i majątkowej. Nasze portfolio obejmuje również ubezpieczenie Restore globalnej firmy reasekuracyjnej SCOR, które pokrywa koszty ponownego uruchomienia projektów odbudowy przyrody w przypadku ich zakłócenia przez klęski żywiołowe.
Obowiązkowe wymogi dotyczące raportowania wpływu firm na środowisko oraz działań podejmowanych w celu przeciwdziałania utracie bioróżnorodności i jej odbudowy stale poszerzają swój zakres i ewoluują. Dzięki zrozumieniu i ilościowej ocenie zagrożeń firmy mogą podjąć kroki w celu ich złagodzenia oraz zapewnienia sobie dostępu do danych niezbędnych do spełnienia wymogów raportowych.
26 lutego 2025 roku Komisja Europejska przyjęła dyrektywę Omnibus, która obejmuje szereg propozycji mających na celu uproszczenie raportowania w zakresie zrównoważonego rozwoju, w tym CSRD. Choć powyższe informacje są nadal aktualne, mogą ulec dezaktualizacji, jeśli odpowiednie organy władzy w pełni lub częściowo wdrożą zalecenia zawarte w rzeczonej dyrektywie.[6]
