Türkiye ekonomisinde son dönemlerde yaşanan kur dalgalanmaları ve Türk Lirası’nın yabancı para birimleri karşısında kaybetmesi Türkiye’deki şirketlerin ücret yönetiminde önemli değişimlere neden oluyor. Willis Towers Watson Ücret Araştırmaları ve Yan Haklar İş Kolu ekibi olarak her yıl düzenli periyotlarla yayınladığımız Ücret Artış Bütçesi Raporları’nda geçtiğimiz bir yıllık trende baktığımızda, Mayıs 2018 Ücret Artış Raporu’nda tüm sektörler için ücret artış bütçe öngörüsü %12 iken, Ağustos 2018’de bu oran %14, Ekim 2018’de %18, Aralık 2018’de ise %20 seviyesinde gerçekleşmişti.
Ekonomide yaşananlar, kurumları yetenek savaşında cazibe merkezi haline getiren ve çalışan bağlılığını artırmayı sağlayan yan haklar konusunu da yakından etkiliyor.
Bu makalemizde, Willis Towers Watson Türkiye Ücret Araştırmaları ve Yan Haklar ekibi olarak hazırladığımız ve 250 şirketin vermiş olduğu yanıtlara dayanan 2019 Ücret Artış Bütçesi ve Yan Haklar Trendleri Raporu’nu değerlendiriyoruz. Rapor kapsamında, şirketlerin 2019 yılında gerçekleştirdikleri ve gerçekleştirmeyi planladıkları ücret artış bütçe oranları, ücret artış dönemleri, başta şirket aracı, sağlık sigortası planı, yemek yan hakkı olmak üzere yan haklar politikaları ele alınıyor.
Beklenmeyen Ekonomik Koşullar Kurumların 2019 Ücret Artış Bütçelerini Etkiliyor:
Araştırmamıza katılan 250 şirketin 2019 ücret artış sorularına verdiği yanıtlar, ekonomik koşullardan dolayı aldıkları aksiyonları gösteriyor. Şirketlerin %94’ü yılda 1 kez ücret artışı gerçekleştirdiğini, %6’sı ise yılda 2 kez ücret artışı gerçekleştirdiğini belirtiyor. Ancak, rapor sonuçlarımız şirketlerin %14’ünün yüksek enflasyon, kur değişim oranları gibi beklenmeyen ekonomik koşullardan dolayı ücret artış sıklığını değiştirdiğini ve yılda 1 kez ücret artışından yılda 2 kez ücret artışına döndüğünü gösteriyor. Eylül 2018 yayınladığımız raporda bu oran %7, Aralık 2018 raporumuzda ise %11 olarak görülmüştü.
Araştırmaya katılan şirketlerin %18’i beklenmeyen ekonomik koşullardan dolayı ek bir ücret artış oranı uyguladığını belirtiyor. %69’unu yabancı sermayeli şirketlerin oluşturduğu bu grup, medyanda %7,5, üst çeyrekte ise %10 ek bütçe oranı uyguluyor. Bu kurumların %85’i, belirledikleri ek artış bütçesini tüm çalışanları için tanımlarken, %15’i ise bu ek artış bütçesini sadece yetenek havuzu çalışanları ya da piyasanın altında ücretlendirilen çalışanları için tanımladıklarını belirtiyor.
Araştırmamıza katılım gösteren 250 şirketin oluşturduğu Tüm Türkiye Genel Endüstri ücret artış bütçesi medyanda %20, üst çeyrekte %22 olarak gerçekleşiyor.
Sektörler bazında değerlendirdiğimizde: Enerji sektörünün, medyanda %21,50 oran ile en yüksek ücret artışını, Perakende sektörünün ise %18’lik ücret artış oranı ile en düşük ücret artışını yaptığını görüyoruz.
Beklenmeyen Ekonomik Koşullar ve Şirketlerin Yan Haklar Politikaları:
En başında da belirttiğimiz gibi, şirketlerin yetenek savaşında cazibe merkezi haline getiren ve çalışan bağlılığını artırmayı sağlayan yan haklar konusu ekonomik koşullardan çok net bir şekilde etkileniyor. Willis Towers Watson 2019 Ücret Artış Bütçesi ve Yan Haklar Trendleri Raporu, beklenmeyen ekonomik koşullar karşısında şirketlerin almış olduğu aksiyonları değerlendiriyor.
Araştırma sonuçlarına göre, şirket araçları için politika değiştiren ya da değiştirecek kurumlarda en yüksek oran %50 ile otomotiv sektöründe; kiralama opsiyonundan satın alma opsiyonuna geçen ya da geçecek kurumlarda ise en yüksek oran bankacılık sektöründe. Yine bankacılık sektöründe düşük modele geçen ya da geçecek kurumların oranı %67.
Sağlık sigortası planlarına bakıldığında, bankacılık sektöründe planı değiştiren ya da değiştirecek şirket oranının %47, teminatları artıran kurum oranının %86 olduğunu görüyoruz. Sigortacılık sektöründe, TSS Poliçeye Geçen Şirket Oranı %29 olarak görülüyor.
Araştırmaya katılan 250 şirketin %51’inin çalışanlara kurum katkılı bireysel emeklilik planı sağladığını ve yıldan yıla yan haklar paketinde bu yan hakkı sağlayan şirket sayısında önemli artış olduğunu ölçümlüyoruz. Emeklilik planlarında, sigorta sektöründe kurum katkılı BES sağlayan şirket oranının %71, bankacılık sektöründe %53 olduğunu görüyoruz.
Yemek hakkı tutarını artıran ya da artıracak şirket oranı bankacılık sektöründe %93, FMCG’de %97, perakende sektöründe %100 olarak görülüyor. Yemek hakkı tutarındaki en fazla artış %23 ile sanayi sektöründe gerçekleşiyor.
Genel değerlendirme: Beklenmeyen ekonomik koşullar karşısında şirketler ücret ve yan haklar politikalarını yeniden gözden geçiriyor.
Şirketlerin %18’i beklenmeyen ekonomik koşullardan dolayı ek bir ücret artış oranı uyguladığını belirtiyor. Ek ücret artış oranı uyguladığını söyleyen şirketlerin %69’unun yabancı sermayeli olduğu görülüyor.
Şirketlerin sadece %14’ü yüksek enflasyon, kur değişim oranları gibi koşullar karşısında ücret artış sıklığını değiştirerek yılda 1 kez ücret artışından yılda 2 kez ücret artışı yapıyor.
Ücret Artış Bütçeleri
Yüksek enflasyon karşısında şirketlerin büyük bir çoğunluğu 2019 ücret artış bütçelerini %20 olarak belirledi. Sektörler genelinde ücret artış bütçe oranlarını incelemek gerekirse, sektörlerin büyük bir çoğunluğu %20 ücret artışı gerçekleştirdi. Enerji sektörü %21,50 artış oranı ile en yüksek ücret artışını gerçekleştiren sektör olurken, %18’lik artış oranı Perakende sektörü en düşük ücret artışını gerçekleştiren sektör oldu.
Yan haklar politikaları
Şirketlerin %61’i çalışanlarının sağlık konusunda daha iyi hizmet alabilmeleri için teminat artışı yaparken araç yan hakkında maliyet azaltma yöntemine gidiyor. İşverenler ekonomik dalgalanma dönemlerinde dahi çalışanların sağlıklarını öncelik olarak görüyor ve teminatlarda artış yaparken bilinçli sağlık sigortası kullanımı için iletişim çalışmalarıyla sağlık sigortası maliyetlerini kontrol altına almaya çalışıyor.
