W stosunkowo krótkim czasie tematyka zmian klimatycznych przemigrowała od zagadnień związanych z ubezpieczeniami majątkowymi i reasekuracją lub społeczną odpowiedzialnością biznesu, do głównego nurtu zagadnień związanych z bezpieczeństwem ostrożnościowym, solidnością i stabilnością finansową całego systemu finansowego.
Chociaż niewątpliwą rolę w tej migracji odegrała rosnąca uwaga poświęcana czynnikom ESG (środowiskowym, społecznym i związanym z ładem korporacyjnym), obawom o reputację i zmieniającym się nastrojom konsumentów, obecnie główną siłą napędową jest ogólnosystemowe i strukturalne włączenie ryzyka związanego z klimatem do regulacji finansowych.
Sektor ubezpieczeniowy odegrał już kluczową rolę w kształtowaniu globalnego krajobrazu regulacyjnego, który obecnie wyłonił się w kwestii klimatu, między innymi przeprowadzając rewolucję w zakresie danych i analiz klimatycznych, reagując na Solvency II i wspierając rozwój ram porządkujących ryzyko finansowe związane z klimatem.
Ubezpieczyciele stoją przed strategiczną szansą, by kontynuować to przywództwo. Będzie to jednak wymagało od branży jeszcze większego zaangażowania i przyjęcia strategicznego podejścia, które nie tylko włączy ryzyko związane z klimatem do codziennego zarządzania ryzykiem, ale także będzie wspierać przeniesienie całej gospodarki w niskoemisyjną i klimatycznie odporną przyszłość.
Zanim zagłębimy się w to, jak ubezpieczyciele mogą objąć tę rolę lidera, zacznijmy od przypomnienia trzech kluczowych punktów zwrotnych w rosnącej fali regulacji finansowych związanych z klimatem. Sektor ubezpieczeniowy już odegrał wiodącą rolę w trwającym obecnie fundamentalnym przekształceniu finansów.
Lata 90. XX wieku: Kryzys w branży i rewolucja w danych klimatycznych, analityce i regulacji
Jak wielu z nas zapewne pamięta, szereg wydarzeń na przełomie lat 80. i 90., których kulminacją był huragan Andrew w 1992 r., stanowił egzystencjalne zagrożenie dla branży ubezpieczeniowej. Przy stratach przekraczających 15 mld dolarów, Andrew przyczynił się do upadku co najmniej 16 ubezpieczycieli w latach 1992-1993. Jednak wraz z kryzysem zawsze pojawiają się szanse. Pod presją inwestorów, branża ubezpieczeniowa odpowiedziała rewolucją analityczną w zakresie modeli, metod i miar, aby lepiej wpisać to, co zaczęto nazywać fizycznym ryzykiem klimatycznym, w centrum procesu wyceny i podejmowania decyzji. Zapoczątkowane przez branżę modele ryzyka klęsk żywiołowych, łączące inżynierię analityczną i matematykę aktuarialną z geografią fizyczną i antropogeografią, stanowią kluczowy analityczny komponent oceny ryzyka związanego z klimatem, która jest obecnie stosowana w całym systemie finansowym.
Jak omówiono szczegółowo w artykule Matta Foote'a i Adhiraja Maitry: Insurers can draw on their Solvency II experience to integrate climate risk and resilience, sektor ubezpieczeniowy znalazł się również w centrum jednego z pierwszych punktów zwrotnych w regulacjach finansowych związanych z klimatem. Wprowadzenie przez dyrektywę Solvency II i inne światowe systemy wymogów dotyczących modelowania scenariuszy zagrożeń naturalnych o częstotliwości 1 raz na 200 lat, wzmocnione wymogami ubezpieczeniowych agencji ratingowych, było zaledwie przedsmakiem klimatycznych testów warunków skrajnych, które są obecnie wprowadzane w całym systemie finansowym.
Nie jest zatem zaskoczeniem, że drugi zasadniczy punkt zwrotny miał swoje korzenie w ostrożnościowym przeglądzie klimatycznym sektora ubezpieczeń w Wielkiej Brytanii, i to on stworzył podwaliny dla podejścia obejmującego cały sektor finansowy.
2015: Ryzyko fizyczne, dotyczące transformacji i konsekwencji prawnych, wzmocniona sprawozdawczość klimatyczna
Zgodnie z brytyjską ustawą o zmianach klimatu Urząd ds. Regulacji Ostrożnościowych (PRA) przeprowadził w 2015 r. przegląd wpływu zmian klimatu na sektor ubezpieczeniowy w Wielkiej Brytanii. W efekcie określono ramy porządkujące ryzyko finansowe związane z klimatem i zidentyfikowano trzy podstawowe kategorie: ryzyka fizyczne, dotyczące transformacji i konsekwencji prawnych, opisane poniżej. Publikacja przeglądu PRA zbiegła się z mocnym wystąpieniem pt. „Breaking the Tragedy of the Horizon” wygłoszonym przez Marka Carneya, byłego prezesa Banku Anglii, we wrześniu 2015 r. w Lloyd’s of London, i przyczyniła się do włączenia ryzyka związanego z klimatem do głównego nurtu jako podstawowego zagadnienia finansowego i inwestycyjnego. Dzięki coraz silniejszemu chórowi głosów wzmacniających to przesłanie, w tym na przykład Larry'ego Finka, prezesa BlackRock w jego corocznym liście do dyrektorów generalnych, wygląda na to, że transformacja naprawdę się zaczęła i pozostanie z nami na dłużej.
Ryzyko fizyczne, dotyczące transformacji i odpowiedzialności związane ze zmianami klimatycznymi
Ryzyko finansowe wynikające ze zdarzeń pogodowych i długoterminowych zmian klimatu.
Ostre
- Zmiany częstotliwości i/lub dotkliwości zdarzeń związanych z pogodą oraz długoterminowe zmiany klimatyczne
Przewlekłe
- Podnoszenie się poziomu mórz
- Wpływ rosnących temperatur
Ryzyko finansowe związane z transformacją w kierunku gospodarki niskoemisyjnej.
- Wynikające ze zmian w polityce, technologii, presji społecznej i preferencjach konsumentów
- Niektóre sektory gospodarki stoją w obliczu znaczących zmian wartości aktywów lub wyższych kosztów prowadzenia działalności gospodarczej
Ryzyko finansowe wynikające z roszczeń prawnych dotyczących strat i szkód związanych z klimatem oraz zmieniających się zakresów odpowiedzialności.
- Procesy sądowe obejmujące osoby fizyczne, firmy i pozwy zbiorowe
- Nowy obszar prawa opracowywany i testowany w różnych jurysdykcjach
- Roszczenia mogą wynikać z braku ujawnienia albo złagodzenia ryzyka lub z niedostosowania się do niego.
Na szczególną uwagę zasługuje wprowadzenie ryzyka dotyczącego transformacji, które sprawiło, że ryzyko finansowe wynikające ze zmian klimatu, wcześniej ograniczone przede wszystkim do sektora ubezpieczeń, urosło do rangi problemu ogólnorynkowego. Pojęcie ryzyka dotyczącego transformacji odegrało również ważną rolę w ustanowieniu w sektorze prywatnym globalnej Grupy Zadaniowej ds. Ujawniania Informacji Finansowych Związanych z Klimatem (TCFD). Poprawa przejrzystości na rynkach finansowych i wzmocniona sprawozdawczość w kwestiach klimatu pomagają zapewnić stabilność finansową i uniknąć „klimatycznego momentu Misky’ego” – nagłej i gwałtownej zmiany wyceny aktywów w wyniku niekontrolowanej transformacji.
TCFD przekształca również reakcję sektora prywatnego na ryzyko finansowe i możliwości, jakie stwarzają zmiany klimatu. Głębiej przenalizowaliśmy to w artykule TCFD: coming, ready or not, poświęconym m.in. wnioskom z niedawnego badania gotowości do wprowadzenia TCFD wśród wiodących brytyjskich spółek giełdowych, w miarę jak Wielka Brytania zmierza ku obowiązkowej sprawozdawczości klimatycznej. Artykuł odnotowuje, że istnieje obecnie wyraźnie skoordynowane, międzysektorowe podejście do uwzględnienia ryzyka związanego z klimatem w całym brytyjskim i światowym systemie finansowym. Co więcej, podejście to może się tylko nasilić przed następną dużą konferencją klimatyczną COP26, która odbędzie się pod koniec przyszłego roku.
Nowy horyzont: Klimatyczne testy warunków skrajnych do roku 2050, oczekiwania nadzoru i list do „szanownych prezesów”
Ostatnie dwa lata to dalsze przyspieszenie w zakresie regulacji finansowych związanych z klimatem. Wpisuje się w nie powszechne uznanie, że zmiany klimatyczne nie tylko wiążą się z ryzykiem finansowym, ale także że ryzyko to, mające swoje charakterystyczne cechy (zob. niżej), stanowi wyjątkowe wyzwanie i wymaga strategicznego podejścia.
To właśnie z myślą o tych wyzwaniach finansowe organy regulacyjne po raz kolejny podnoszą poprzeczkę. Na przykład opracowując klimatyczne testy warunków skrajnych w celu określenia kondycji i modeli biznesowych banków i ubezpieczycieli do 2050 r. i w dłuższej perspektywie oraz nakładając na firmy wymóg przypisania konkretnym menedżerom wyższego szczebla odpowiedzialności za zarządzanie ryzykiem finansowym związanym ze zmianami klimatu.
Opublikowany w lipcu tego roku list PRA do „szanownych prezesów” zakładów ubezpieczeń prawdopodobnie zostanie zapamiętany jako decydujący moment obligujący wszystkie brytyjskie banki i firmy ubezpieczeniowe do „pełnego opracowania ich podejścia do zarządzania ryzykiem finansowym związanym z klimatem do końca 2021 roku”.
I choć Wielka Brytania jest w tej tendencji wyraźnie w awangardzie, to z pewnością nie jest osamotniona. Włączanie ryzyka związanego z klimatem do głównego nurtu stało się globalnym trendem wśród ubezpieczycieli i całego sektora finansowego. Na przykład, od początku września tego roku:
- Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA) ogłosił konsultacje na temat stosowania długoterminowych scenariuszy klimatycznych we własnej ocenie ryzyka i wypłacalności (ORSA) w ramach Solvency II;
- Międzynarodowe Stowarzyszenie Nadzorów Ubezpieczeniowych (IAIS) opublikowało dokument doradczy (Application Paper) mający na celu wspieranie organów nadzoru na całym świecie w ich wysiłkach na rzecz włączania ryzyka związanego z klimatem w ramy nadzoru, w tym ryzyka związanego z przeglądem i sprawozdawczością organów nadzoru, ładem korporacyjnym, zarządzaniem ryzykiem, inwestycjami i ujawnianiem informacji;
- W podobnym duchu, co list PRA, Departament Usług Finansowych stanu Nowy Jork wystosował pismo do ubezpieczycieli z prośbą o włączenie ryzyka związanego z klimatem w ramy ładu korporacyjnego, procesów zarządzania ryzykiem i strategii biznesowych.
A w szerszym ujęciu, sieć banków centralnych i organów nadzoru ds. ekologizacji systemu finansowego (Network for Greening the Financial System, NGFS) nadal rośnie w siłę. Grono ośmiu instytucji, które założyły ją pod koniec 2017 r. rozrosło się obecnie do ponad 80 członków na pięciu kontynentach.
Te ostatnie wydarzenia, rozpatrywane łącznie, nakreślają trzeci punkt zwrotny, w którym wdrażanie strategicznych odpowiedzi na ryzyko finansowe związane ze zmianami klimatu na dobre zagości w głównym nurcie na poziomie zarządów. Co ważne, ten trzeci etap będzie wymagał od przedsiębiorstw nie tylko wykazania, że aktywnie zarządzają ryzykiem związanym z klimatem w perspektywie krótkoterminowej, ale także podjęcia działań mających na celu zapobieganie przyszłemu ryzyku finansowemu, w tym takiemu, które może zmaterializować się w pełni dopiero w drugiej połowie wieku.
Ta trzecia faza przyniesie istotną zmianę. Reagowanie na zagrożenia związane z klimatem przestanie ograniczać się do kibicowania z pozycji obserwatora. Będzie ono wymagać o wiele bardziej partycypacyjnego, strategicznego i kreatywnego podejścia, które pokieruje całą gospodarką w kierunku niskoemisyjnej i odpornej klimatycznie przyszłości.
Kierowanie transformacją całej gospodarki
Podczas gdy osadzanie krótkoterminowego ryzyka fizycznego i dotyczącego transformacji w codziennym zarządzaniu ryzykiem wyraźne zazębia się z tym, co konieczne, by zarządzać przyszłym ryzykiem finansowym już dziś, istnieje również kilka istotnych różnic. Ubezpieczyciele mogą na przykład zarządzać ryzykiem krótkoterminowym poprzez zmniejszenie indywidualnego narażenia na ryzyko, np. zbycie aktywów wysokoemisyjnych w celu zmniejszenia ryzyka związanego z transformacją. Jednak prewencyjne ograniczanie przyszłego ryzyka finansowego wymaga szerszej perspektywy i bardziej strategicznego podejścia. Jak podkreśliła Sarah Breeden, odpowiedzialna w Banku Anglii za działania w dziedzinie klimatu, w przemówieniu opublikowanym wraz z listem PRA do prezesów: „biorąc pod uwagę skalę niezbędnych zmian, nie będziemy w stanie osiągnąć zera netto tylko poprzez dezinwestycje”.
O ile uznanie klimatu za kwestię finansową oraz uwzględnianie i ujawnianie krótkoterminowych zagrożeń i szans związanych z klimatem (etapy 1, 2, 6 i 7 oznaczone przerywaną niebieską linią) oczywiście jest ważne, o tyle podejście strategiczne wymaga głębszej zmiany (etapy 1 do 7 oznaczone fioletową linią).
Obejmuje ona ocenę skutków długoterminowych scenariuszy klimatycznych w okresie do 2050 r. i dalej oraz rozważenie wyjątkowych, ogólnosystemowych wyzwań związanych ze zmianą klimatu (etap 3). Dostosowanie horyzontów czasowych do perspektywy długoterminowej stanowi dla dyrektorów okazję do zastanowienia się nad obowiązkami zarządu w zakresie zarządzania przyszłym ryzykiem finansowym już dziś oraz do określenia strategicznych „intencji klimatycznych”, takich jak zgoda na dostosowanie strategii przedsiębiorstwa do celów porozumienia paryskiego lub zobowiązanie się do osiągnięcia neutralności klimatycznej (etap 4). To z kolei może przyczynić się do przyjęcia bardziej strategicznego, proaktywnego i kreatywnego podejścia, uwzględniającego potrzebę zarządzania całym procesem transformacji w kierunku niskoemisyjnej i odpornej na zmiany klimatu przyszłości (etap 5).
- Rozpoznanie wyjątkowego charakteru ryzyka związanego z klimatem i zgłębienie długookresowych scenariuszy klimatycznych
- Określenie intencji klimatycznych na szczeblu zarządów i opracowanie strategicznej odpowiedzi
- Pokierowanie uporządkowaną transformacją całej gospodarki w kierunku niskoemisyjnej i odpornej na zmiany klimatu przyszłości
- Wykorzystanie szans biznesowych wynikających z zachodzących zmian strukturalnych
- Sprawozdawczość zgodna z wytycznymi TCFD
Podczas gdy list PRA i nasze własne badanie gotowości na TCFD, wyraźnie wskazują na wiele obszarów, w których wymagane są dodatkowe postępy i możliwości, wiele firm finansowych już teraz zaczyna stosować bardziej strategiczne, proaktywne podejście. Forum ryzyka finansowo-klimatycznego zwołane przez PRA/FCA również świadczy o silnym apetycie na współpracę międzysektorową w celu osiągnięcia szybkich postępów w teorii i w praktyce. Dlatego bardzo cieszymy się, że możemy wspierać grupę roboczą Forum ds. analizy scenariuszy i pomagać w szerszym dialogu międzysektorowym, na przykład za sprawą niedawnych wydarzeń skupiających finansowe organy regulacyjne i wyższe kierownictwo branży oraz poprzez naszą międzynarodową aktywność, np. w roli przewodniczącego Koalicji na rzecz Inwestycji Odpornych na Zmiany Klimatu.
Oczywiste jest, że rozwiązanie wspólnego problemu wymaga podejścia zespołowego i opartego na współpracy. Chociaż sam sektor ubezpieczeniowy nie przeniesie gospodarki w niskoemisyjną i odporną klimatycznie przyszłość, jednak zarządzając bilionami dolarów i mając miliardowe wolumeny transakcji, z pewnością może on mieć wpływ na wynik tej zmiany, co jest również w jego własnym, dobrze pojętym interesie.
Szczęście sprzyja świadomym ryzyka
Dobra wiadomość jest taka, że bardziej kompleksowa, strategiczna reakcja niesie z sobą wiele korzyści. Może ona dać wszystkim zainteresowanym stronom, w tym inwestorom, pewność, że zagrożenia i możliwości związane z klimatem zostały w pełni zrozumiane i odpowiednio się nimi zarządza. Może również pomóc przyciągnąć i zatrzymać talenty, szczególnie spośród młodszych pracowników, którzy coraz częściej szukają ścieżek kariery zgodnych z ich wartościami. Niewątpliwie włączenie aspektów związanych z klimatem do strategii w zakresie rekrutacji i wynagrodzeń coraz częściej postrzegane jest jako ważny wyróżnik i źródło przewagi.
Być może najważniejsze jest to, że strategiczne podejście może również pomóc ubezpieczycielom w ukierunkowaniu się na możliwości transformacyjne i strukturalne, jakie stwarza przejście na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmiany klimatu. Skoro branża ubezpieczeniowa pomaga w kształtowaniu krajobrazu, który się obecnie wyłania, nie będzie innego sektora, który byłby w stanie lepiej wykorzystać pojawiające się możliwości.
Nadal pozostaje mnóstwo do zrobienia w zakresie zarządzania ryzykiem związanym z klimatem, a wiele pytań wciąż wymaga odpowiedzi w miarę ewolucji metod, modeli i wskaźników. Opracowanie proaktywnego, strategicznego i kreatywnego podejścia już teraz z pewnością się opłaci. Szczęście będzie sprzyjać odważnym, świadomym ryzyka i dobrze przygotowanym.
Matt Scott brings more than two decades of experience at the intersection of climate, finance and sustainable business. At the Bank of England, he created the formative physical, transition and liability framework for climate related financial risks and led the Bank’s Climate Hub under Executive Director Sarah Breeden. He also supported the creation of the Central Bank and Supervisors Network for Greening the Financial System (NGFS). In 2018 he was seconded to Government, where he led the development and launch of the UK's Green Finance Strategy which set expectations for mainstream TCFD disclosure by 2022.
